ราชาปลาแห้ง | ปลาตากแห้งลุ่มน้ำสงคราม

คุณธวัชชัย คล่องดี ผู้รวบรวมปลาอร่อยน้อยโซเดียมจากวิสาหกิจชุมชนอำเภอศรีสงคราม

หากพูดถึงปลาตากแห้ง แหล่งแคลเซียมชั้นดีจากปลาน้ำจืด ต้องมีปลาตากแห้งลุ่มแม่น้ำสงครามอยู่อันดับต้นๆ อย่างแน่นอน เพราะปลาจากลุ่มแม่น้ำสงคราม อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม มีพื้นที่ที่เรียกว่า “ทาม” หรือพื้นที่ชุ่มน้ำ กินพื้นที่เป็นบริเวณกว้างและมีความอุดมสมบูรณ์ตลอดทั้งปี ทำให้มีปลาพื้นถิ่นหลากหลายชนิดหมุนเวียนกันไปในแต่ละฤดูกาลเช่น ปลาสบธง ปลารากกล้วย ปลาเซือม ปลาปีกไก่ ปลาขาว เป็นต้น

กว่าจะเป็นปลาตากแห้งที่สด สะอาด อร่อย น้อยโซเดียม

คุณธวัชชัย คล่องดี หรือ คุณออฟ ผู้รวบรวมปลาตากแห้งจากวิสาหกิจชุมชนต่างๆ ในอำเภอศรีสงคราม เล่าว่า เดิมทีชาวบ้านแถบนี้ทำอาชีพประมง ออกเรือเล็กหาปลาในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำสงครามกันเป็นประจำ หรือสามารถพูดว่า คนที่นี่ว่ายน้ำกันเป็นทุกคนเลยก็ว่าได้ ซึ่งปลาที่จับได้บางส่วนจะนำไปขายเป็นปลาสดที่ตลาดและบางส่วนนำมาแปรรูปเป็นปลาตากแห้ง หรือที่รู้จักกันคือ ปลาวงแม่น้ำสงคราม รสชาติจะแตกต่างจากปลาแหล่งอื่นอย่างชัดเจน ซึ่งเหล่าแฟนๆ ตัวยงปลาตากแห้งจะสามารถแยกได้ว่ารสชาติไหนเป็นปลาที่มาจากเขื่อนหรือปลาที่มาจากแม่น้ำสงคราม และยังบอกเป็นเสียงเดียวกันว่า ปลาแม่น้ำสงครามไม่มีกลิ่นคาวและกลิ่นโคลนเหมือนจากปลาแหล่งอื่นๆ คุณออฟเล่าเสริมว่า

อาจเป็นเพราะกระบวนการแปรรูปของเหล่าแม่ๆ ในวิสาหกิจชุมชนที่นำปลามาแร่ ทำความสะอาดด้วยน้ำเกลือและน้ำซาวข้าวจนสะอาดไม่มีเลือดปน จึงนำไปตากจนแห้งและนำมาย่างไฟอ่อนๆ เพิ่มสีสันและความหอมอีกรอบ ซึ่งดูสมเหตุผลที่ทำให้รสชาติปลาตากแห้งแม่น้ำสงครามมัดใจแฟนๆ ทุกคนที่ได้ชิม

คุณออฟยังเล่าอีกว่า ในช่วงหน้าฝนการตากปลาก็จะมีความลำบากพร้อมกับเกิดปัญหาหลายๆ อย่าง เช่น ไม่มีแดดให้ตากปลา  ปลาที่แห้งแล้วมีความชื้นทำให้มีกลิ่นหืนหรือเน่าเสียระหว่างขนส่งให้ลูกค้า ซึ่งมี ผศ.ดร. นุชรัตน์ มังคละคีรี จากมหาวิทยาลัยนครพนม เข้ามาสนับสนุนผ่านโครงการวิจัย การยกระดับห่วงโซ่คุณค่าของห่วงโซ่อุปทานปลาตากแห้งน้ำสงครามตอนล่าง โดยส่วนหนึ่งของโครงการวิจัยจะมีเรื่องการถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีซึ่งอาจารย์ได้ให้ความรู้การจัดการ แปรรูปปลาให้มีคุณภาพ ไม่เน่าเสียแม้ในช่วงที่ไม่มีแดด และเพิ่มสูตรปลาแห้งให้เหมาะกับผู้ที่รักสุขภาพที่ไม่ต้องการโซเดียมในปริมาณมาก ซึ่งผลตอบรับก็เป็นที่น่าพอใจเลยทีเดียว

อนาคตของปลาตากแห้งลุ่มน้ำสงคราม

“ราชาปลาแห้ง” เป็นเฟซบุ๊คเพจ รวบรวมปลาตากแห้งตามฤดูกาล ให้แฟนๆ ได้เลือกซื้อหาปลาอร่อยจากวิสาหกิจชุมชนภายในอำเภอศรีสงคราม โดยจะมีปลาให้เลือกชิมไม่ซ้ำในแต่ละฤดูกาล คุณออฟเองอยากให้ทุกคนได้ลองชิมปลาจากที่นี่เพราะในแต่ละวิสาหกิจชุมชนก็มีความตั้งใจผลิตและใส่ใจในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมควบคู่ไปด้วย โดยมีข้อตกลงในชุมชนเรื่องการจับปลาในฤดูกาลต่างๆ โดยเฉพาะฤดูวางไข่ จะงดออกไปจับปลาหรือจะปล่อยปลาตัวเล็กและแม่พันธุ์คืนสู่แม่น้ำเมื่อจับได้ เพื่อป้องกันการสูญพันธุ์ของปลาชนิดต่างๆ หากมีการบริโภคปลาตากแห้งกันมากขึ้นในอนาคต ซึ่งคุณออฟเองก็มีแผนพัฒนาปลาตากแห้งในรูปแบบอื่นๆ เช่น ปลากรอบสามรสพร้อมทาน สำหรับกลุ่มลูกค้าที่ต้องการความอร่อยรวดเร็ว ไม่ต้องตั้งเตา

ใส่ใจสิ่งแวดล้องและผู้บริโภคแบบนี้ต้องเข้าไปเลือกซื้อหากันที่ “ราชาปลาแห้ง” นะเพื่อนๆ :)

>> คุณปรียาพร เนียมจีน (ซ้าย) และ คุณธวัชชัย คล่องดี (ขวา) ผู้รวบรวมปลาอร่อยน้อยโซเดียมจากวิสาหกิจชุมชนอำเภอศรีสงคราม